Table of Contents
Hội chứng Stockholm: Khi nạn nhân yêu thương, cảm mến hoặc tôn sùng kẻ bắt cóc.
Hội chứng Stockholm là một hiện tượng tâm lý đặc biệt, trong đó nạn nhân của một vụ bắt cóc hoặc lạm dụng hình thành mối liên kết tình cảm với kẻ bắt giữ mình. Hiện tượng này dường như đi ngược lại với phản ứng thông thường của con người đối với sự sợ hãi và nguy hiểm. Thay vì chống đối hoặc tìm cách thoát khỏi kẻ giam giữ, người mắc hội chứng Stockholm lại cảm thấy đồng cảm, thậm chí yêu thương và bảo vệ họ.
Một số ước tính từ các nguồn như FBI cho thấy khoảng 5% đến 8% nạn nhân trong các vụ bắt cóc có thể biểu hiện các triệu chứng của Hội chứng Stockholm. Cùng Trần Toàn Psy tìm hiểu trong bài viết sau.
Ví dụ về Hội chứng Stockholm
Hội chứng Stockholm có thể xảy ra trong nhiều bối cảnh khác nhau, chẳng hạn như:
- Nạn nhân của một vụ bắt cóc hoặc giam giữ lâu dài.
- Những người bị bạo hành trong gia đình.
- Tù nhân trong chiến tranh.
- Người bị lạm dụng trong các giáo phái cực đoan.
Stockholm, Thụy Điển.
Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về hội chứng này là vụ bắt cóc tại một ngân hàng ở, vào năm 1973. Sau sáu ngày bị bắt giữ, các con tin không chỉ từ chối làm chứng chống lại kẻ bắt cóc mà còn bảo vệ họ trước cơ quan chức năng. Hiện tượng này đã được các nhà tâm lý học đặt tên là “Hội chứng Stockholm.”
Triệu chứng của Hội chứng Stockholm
Hội chứng Stockholm thường được nhận diện qua ba khía cạnh chính: nhận thức, cảm xúc và hành vi của nạn nhân:
Sự đồng cảm với kẻ bắt cóc chính mình
- Cảm thấy hiểu và biện minh cho hành động của kẻ giam giữ.
- Tin rằng kẻ bắt cóc có lý do chính đáng hoặc đang giúp đỡ họ.
Cảm giác biết ơn đối với họ
Hội chứng Stockholm tạo cảm giác biết ơn cho nạn nhân.
- Nạn nhân tin rằng kẻ bắt giữ đã bảo vệ họ khỏi nguy hiểm khác.
- Phát triển lòng trung thành hoặc tình cảm với kẻ bắt cóc.
Không trốn thoát mặc dù có cơ hội
- Không hợp tác với cảnh sát hoặc từ chối sự giúp đỡ.
- Bảo vệ kẻ bắt cóc trước những cáo buộc.
Hệ thống niềm tin trở nên thiếu đúng đắn
- Cho rằng cơ quan chức năng hoặc người thân mới là mối đe dọa.
- Trở nên nghi ngờ những ai muốn giúp họ.
Nguyên nhân dẫn đến Hội chứng Stockholm
Hội chứng này không xảy ra ngẫu nhiên mà thường do nhiều yếu tố tâm lý và sinh lý tác động:
- Phản ứng sinh tồn: Bộ não con người có xu hướng tìm cách thích nghi với môi trường nguy hiểm để tăng cơ hội sống sót.
- Tâm lý giam cầm: Khi bị cô lập trong thời gian dài, nạn nhân dễ bị thao túng tâm lý.
- Phụ thuộc vào kẻ bắt giữ: Nạn nhân có thể dựa vào kẻ bắt cóc để được cung cấp thực phẩm, nước uống và cảm giác an toàn.
- Cơ chế tự vệ của não bộ: Để giảm thiểu căng thẳng và sợ hãi, não bộ có thể hình thành sự đồng cảm với người gây hại.
Chẩn đoán:
Hội chứng Stockholm không được liệt kê trong DSM-V (Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần) và ICD-10, điều này cho thấy nó không được xem là một dạng rối loạn riêng biệt. Nhưng nó có thể liên quan đến các dạng rối loạn tâm lý khác như:
- Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)
- Rối loạn nhân cách phụ thuộc
- Rối loạn nhận dạng
Các chuyên gia tâm lý thường đánh giá hội chứng này thông qua các biểu hiện hành vi và cảm xúc của nạn nhân.
Liệu pháp điều trị
Việc điều trị Hội chứng Stockholm thường bao gồm sự can thiệp tâm lý và hỗ trợ từ chuyên gia. Và các phương pháp này thường tập trung vào việc giúp nạn nhân phục hồi sau sang chấn tâm lý nhằm giúp nạn nhân xử lý những cảm xúc tiêu cực và xây dựng lại lòng tin theo chuẩn mực xã hội.
Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT)
- Giúp bệnh nhân nhận diện suy nghĩ sai lệch và thay đổi cách nhìn nhận về kẻ bắt cóc.
- Hỗ trợ trong quá trình lấy lại lòng tin vào thế giới bên ngoài.
Liệu pháp tâm lý cá nhân
- Khuyến khích nạn nhân chia sẻ trải nghiệm của họ với chuyên gia.
- Giúp họ phục hồi cảm xúc và thiết lập lại ranh giới cá nhân.
Liệu pháp nhóm
- Giúp nạn nhân kết nối với những người có trải nghiệm tương tự.
- Cung cấp môi trường an toàn để chia sẻ và phục hồi tâm lý.
Hỗ trợ từ gia đình và bạn bè
- Người thân cần kiên nhẫn và thấu hiểu để giúp nạn nhân thoát khỏi tâm lý phụ thuộc.
- Xây dựng lại lòng tin và cảm giác an toàn cho nạn nhân.
Kết luận
Hội chứng Stockholm là một hiện tượng tâm lý phức tạp, trong đó nạn nhân hình thành sự gắn bó với kẻ bắt cóc hoặc kẻ lạm dụng. Mặc dù đây là một cơ chế sinh tồn tự nhiên của não bộ, nhưng nó có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài đến tâm lý và cuộc sống của người mắc. Việc nhận diện và điều trị kịp thời thông qua tâm lý trị liệu có thể giúp nạn nhân lấy lại quyền kiểm soát cuộc sống và xây dựng lại lòng tin vào xã hội.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, không chỉ sức khỏe thể chất mà cả sức khỏe tinh thần cũng cần được quan tâm. Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về Hội chứng Stockholm và cách phòng tránh, bảo vệ bản thân cũng như những người xung quanh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực của nó. Trần Toàn Psy hy vọng sẽ mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về Tâm lý học. Chúc bạn một ngày tràn đầy năng lượng và tích cực!
