Chứng cuồng ăn (Binge Eating Disorder – BED)

Giới thiệu về chứng cuồng ăn

Chứng cuồng ăn hay chứng háu ăn (Binge Eating Disorder – BED) là một dạng rối loạn ăn uống nghiêm trọng, đặc trưng bởi các đợt ăn uống mất kiểm soát, trong đó người bệnh tiêu thụ một lượng lớn thức ăn trong khoảng thời gian ngắn nhưng không thực hiện các biện pháp bù trừ như nôn hoặc dùng thuốc nhuận tràng (khác với chứng ăn ói – Bulimia Nervosa). Những người mắc BED thường cảm thấy xấu hổ, tội lỗi và chán nản sau khi ăn uống vô độ.

Người bệnh tiêu thụ một lượng lớn thức ăn trong khoảng thời gian ngắn

Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), BED là rối loạn ăn uống phổ biến nhất ở Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến khoảng 2,8% dân số trưởng thành.

Nguyên nhân gây chứng cuồng ăn

Nguyên nhân của BED là sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền, tâm lý và môi trường:

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc chứng rối loạn ăn uống, nguy cơ mắc BED của các thành viên khác sẽ cao hơn. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy những người có cha mẹ hoặc anh chị em mắc BED có nguy cơ mắc bệnh cao gấp đôi so với người bình thường.
• Yếu tố tâm lý: Người mắc BED thường có lòng tự trọng thấp, lo âu, trầm cảm và xu hướng ăn uống để giảm căng thẳng. Ví dụ, một người có thể tìm đến đồ ăn nhanh khi cảm thấy cô đơn hoặc bị căng thẳng công việc.
• Áp lực xã hội: Những chuẩn mực về hình thể do truyền thông định hình có thể khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ về cơ thể mình, dẫn đến chu kỳ ăn uống mất kiểm soát. Ví dụ, một người có thể cố gắng ăn kiêng quá mức, nhưng khi không thể duy trì chế độ ăn nghiêm ngặt, họ lại rơi vào trạng thái ăn uống vô độ.

Triệu chứng của chứng cuồng ăn

BED có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

1. Ăn một lượng lớn thức ăn trong thời gian ngắn

Người bệnh có thể tiêu thụ một lượng lớn thức ăn trong một khoảng thời gian ngắn (thường trong vòng 2 giờ), ngay cả khi họ không đói. Ví dụ, một người có thể ăn hết một chiếc bánh pizza lớn, một hộp kem và một túi khoai tây chiên trong một lần ăn.

2. Mất kiểm soát khi ăn

Người bệnh cảm thấy không thể dừng lại hoặc kiểm soát lượng thức ăn nạp vào. Ví dụ, họ có thể tiếp tục ăn ngay cả khi đã cảm thấy no đến mức khó chịu.

3. Ăn một mình vì xấu hổ

Người mắc BED thường ăn một mình để tránh sự chú ý của người khác.

Người mắc BED thường ăn một mình để tránh sự chú ý của người khác do cảm giác xấu hổ về hành vi ăn uống của mình. Ví dụ, họ có thể đợi đến nửa đêm khi mọi người đã ngủ để ăn một lượng lớn thức ăn.

4. Cảm giác tội lỗi và trầm cảm sau khi ăn

Sau các đợt ăn vô độ, người bệnh thường cảm thấy hối hận, chán nản hoặc ghê tởm bản thân. Ví dụ, sau một bữa ăn mất kiểm soát, họ có thể tự trách mình và quyết định ăn kiêng nghiêm ngặt vào ngày hôm sau, nhưng sau đó lại tiếp tục ăn uống vô độ khi không thể duy trì chế độ kiêng khem.

5. Không thực hiện các biện pháp bù trừ

Không giống như chứng ăn ói (Bulimia Nervosa), người mắc BED không sử dụng các biện pháp bù trừ như nôn, tập thể dục quá mức hoặc dùng thuốc nhuận tràng.

Cách điều trị chứng cuồng ăn

Việc điều trị BED đòi hỏi sự can thiệp từ nhiều chuyên gia như bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng và nhà tâm lý học.

1. Liệu pháp tâm lý

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Giúp người bệnh nhận thức và thay đổi các mô hình suy nghĩ tiêu cực về ăn uống và cơ thể. Ví dụ, một bệnh nhân có thể học cách nhận diện những suy nghĩ tiêu cực như “Tôi đã phá vỡ chế độ ăn kiêng, vậy thì tôi cứ ăn thỏa thích” và thay đổi suy nghĩ đó thành “Tôi có thể ăn uống lành mạnh mà không cần phải cực đoan”.
• Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): Giúp người bệnh kiểm soát cảm xúc và tránh sử dụng ăn uống như một cơ chế đối phó với căng thẳng.
• Liệu pháp gia đình: Giúp người thân hiểu và hỗ trợ người bệnh trong quá trình điều trị.

2. Hỗ trợ dinh dưỡng

Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.

Chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp người bệnh xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh mà không cần phải ăn kiêng quá mức. Ví dụ, họ có thể thiết lập kế hoạch ăn uống có kiểm soát để giảm dần tần suất của các đợt ăn vô độ.

3. Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể được sử dụng để giúp kiểm soát BED, bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm (SSRIs): Giúp kiểm soát cảm xúc và giảm tần suất các đợt ăn vô độ.
• Thuốc điều chỉnh sự thèm ăn: Như Lisdexamfetamine (Vyvanse), được FDA chấp thuận để điều trị BED.
• Thuốc ổn định tâm trạng: Có thể giúp điều chỉnh cảm xúc và giảm các hành vi bốc đồng.

4. Lối sống lành mạnh

• Thực hành chánh niệm: Giúp người bệnh nhận thức rõ hơn về cảm giác đói và no để tránh ăn uống theo cảm xúc.
• Tập thể dục thường xuyên: Không nhằm mục đích giảm cân cực đoan mà để cải thiện sức khỏe tổng thể và tinh thần.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ: Chia sẻ kinh nghiệm với những người có cùng hoàn cảnh giúp tạo động lực và giảm cảm giác cô lập.

Kết luận

Chứng cuồng ăn là một rối loạn ăn uống phổ biến và có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự can thiệp đúng đắn từ chuyên gia tâm lý, dinh dưỡng và y tế, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này và có một cuộc sống lành mạnh hơn. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của BED, hãy tìm đến sự giúp đỡ từ chuyên gia để có hướng điều trị phù hợp. Trần Toàn Psy hy vọng sẽ mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về Tâm lý học. Chúc bạn một ngày tràn đầy năng lượng và tích cực!