Chứng rối loạn lưỡng cực I

Table of Contents

1. Giới thiệu về rối loạn lưỡng cực I

Rối loạn lưỡng cực I là một dạng nghiêm trọng của rối loạn lưỡng cực, đặc trưng bởi những giai đoạn hưng cảm kéo dài, có thể kèm theo hoặc không kèm theo các giai đoạn trầm cảm. Đây là một rối loạn tâm thần ảnh hưởng đáng kể đến tâm trạng, năng lượng và khả năng hoạt động của người bệnh.

Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), rối loạn lưỡng cực I thường xuất hiện ở cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi trưởng thành, và ảnh hưởng đến cả nam và nữ với tỷ lệ tương đương.

2. Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực I

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực I vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng có một số yếu tố có thể góp phần gây bệnh:

Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc rối loạn lưỡng cực, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác cũng cao hơn. Ví dụ, nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh của một cá nhân có thể cao gấp 10 lần so với người bình thường.
Bất thường về não bộ: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và serotonin có thể góp phần gây ra các triệu chứng hưng cảm và trầm cảm.
Yếu tố môi trường và tâm lý: Căng thẳng, chấn thương tâm lý hoặc sự kiện lớn trong cuộc sống (như mất người thân, ly hôn, hoặc áp lực công việc) có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm rối loạn này.

3. Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực I

Rối loạn lưỡng cực I được xác định bởi sự xuất hiện của ít nhất một giai đoạn hưng cảm kéo dài ít nhất một tuần hoặc nghiêm trọng đến mức cần nhập viện. Một số trường hợp có thể xuất hiện các giai đoạn trầm cảm xen kẽ.

1. Triệu chứng hưng cảm

Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể trải qua các biểu hiện sau:

Tâm trạng phấn khích quá mức: Cảm thấy vui vẻ cực độ, hưng phấn hoặc cáu kỉnh mà không có lý do rõ ràng.
Tăng năng lượng và hoạt động: Người bệnh có thể cảm thấy không cần ngủ nhưng vẫn tràn đầy năng lượng, ví dụ chỉ ngủ 2-3 tiếng mỗi đêm nhưng vẫn cảm thấy khỏe khoắn.
Nói nhanh và liên tục: Có thể nói không ngừng, khó bị gián đoạn và nhảy từ chủ đề này sang chủ đề khác.
Ý tưởng lớn lao, hoang tưởng: Người bệnh có thể tin rằng mình có những khả năng phi thường, chẳng hạn như có thể thay đổi thế giới hoặc sở hữu năng lực đặc biệt.
Hành vi bốc đồng: Thực hiện các hành động không suy nghĩ như tiêu xài hoang phí, lái xe liều lĩnh hoặc tham gia vào các hoạt động nguy hiểm.

2. Triệu chứng trầm cảm (nếu có)

Một số người mắc rối loạn lưỡng cực I cũng có thể trải qua giai đoạn trầm cảm, bao gồm:

Cách điều trị rối loạn lưỡng cực I

Rối loạn lưỡng cực I cần được điều trị lâu dài để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Việc điều trị bao gồm kết hợp thuốc, liệu pháp tâm lý và điều chỉnh lối sống.

1. Dược lý liệu pháp.

Thuốc ổn định tâm trạng: Lithium là một trong những loại thuốc phổ biến nhất để kiểm soát các giai đoạn hưng cảm và ngăn ngừa tái phát.
Thuốc chống loạn thần: Như quetiapine hoặc olanzapine, giúp kiểm soát các triệu chứng nghiêm trọng của hưng cảm hoặc hoang tưởng.
Thuốc chống trầm cảm: Đôi khi được sử dụng nhưng phải kết hợp với thuốc ổn định tâm trạng để tránh kích hoạt giai đoạn hưng cảm.

2. Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Giúp người bệnh nhận diện và điều chỉnh suy nghĩ tiêu cực, kiểm soát cảm xúc tốt hơn.
Liệu pháp gia đình: Giúp gia đình hiểu về bệnh, hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình điều trị.
Liệu pháp nhịp điệu xã hội: Giúp thiết lập thói quen sinh hoạt ổn định, tránh sự thay đổi đột ngột về giấc ngủ và hoạt động hàng ngày.

3. Điều chỉnh lối sống

Duy trì thói quen sinh hoạt điều độ: đặc biệt là giấc ngủ.
Tránh căng thẳng: tìm cách đối phó với stress thông qua yoga, thiền hoặc các hoạt động thư giãn.
Tránh rượu bia và các chất kích thích: chúng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh.

5. Kết luận

Rối loạn lưỡng cực I là một tình trạng nghiêm trọng nhưng có thể được kiểm soát hiệu quả với phương pháp điều trị phù hợp. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của bệnh, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ để có hướng điều trị kịp thời. Việc duy trì tuân thủ điều trị và có sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè sẽ giúp người bệnh có một cuộc sống ổn định và chất lượng hơn. Trần Toàn Psy hy vọng sẽ mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về Tâm lý học. Chúc bạn một ngày tràn đầy năng lượng và tích cực!

Rối loạn lưỡng cực I là gì?