Table of Contents
Tâm bệnh là gì?
Tâm bệnh còn được gọi là rối loạn sức khỏe tâm thần, những rối loạn này ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi con người. Ví dụ, tâm bệnh bao gồm: trầm cảm, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt, rối loạn ăn uống, hành vi nghiện… Tâm bệnh khiến cho bạn có cảm giác rất đau khổ, khiến bạn gặp nhiều vấn đề trong cuộc sống, ở trường học, ở cơ quan, và các mối quan hệ xã hội. Hãy cùng Trần Toàn Psy tìm hiểu sơ lược về nó nhé.
Tâm bệnh học
Tâm bệnh học (Psychopathology) là môn khoa học về mọi hiện tượng tâm lý bất thường và bệnh hoạn; hay nói cụ thể hơn, đó là môn học về các chứng bệnh tâm thần (mental disorders). Nó là khoa học nghiên cứu về các nguyên nhân, đặc tính, quá trình phát triển, phân loại, chẩn đoán và chữa trị những hành vi được cho là không bình thường hoặc là bệnh hoạn của một các nhân hay một nhóm người. Tâm bệnh học là một môn khoa học thực nghiệm có hệ thống, được xây dựng và nghiên cứu qua một quá trình lâu dài với đầy đủ tài liệu, phòng thí nghiệm, sách giáo khoa và các chương trình giảng dạy chuyên nghiệp, song song với những bộ môn tâm lý khác trong các trường đại học. Nó là một nguồn kiến thức ngày càng được phát triển, và hiện nay đã trở thành 1 trong những bộ môn nghiên cứu và điều trị quan trọng trong lĩnh vực y học trên toàn thế giới.
Để xác định một hành vi có tính cách bình thường hay không thì cần phải liên hệ đến 4 yếu tố:
- Sự sai lệch (deviance): là tính cách không thông thường, khác biệt, quá trớn, cực đoan và kì lạ của hành vi.
- Sự đau buồn (distress): là hành vi đó cá nhân cảm thấy bực bội, khổ sở, không hạnh phúc.
- Sự mất năng lực (dysfunction): là hành vi biểu hiện các chức năng sinh hoạt của cá nhân bị rối loạn, chệch hướng, hay bị cùn mòn, hư hỏng.
- Sự nguy hại (danger): là hành vi đó có thể mang lại những nguy hiểm, thiệt hại cho chính cá nhân hoặc cho người khác
Dù được xem là những khuôn mẫu căn bản để làm nền tảng nhưng 4 yếu tố trên chỉ có tính tương đối. Cần phải có nhiều kinh nghiệm của người làm chuyên môn nếu muốn xác định một hành vi, chứ không thể chỉ căn cứ trên những nguyên tắc và tiêu chuẩn cố định đã đề ra.
Trong y học đã có những bước tiến quan trong việc chữa trị bệnh tâm thần, mãi cho đến nay các giới chuyên môn vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau trong cách nhận định và giải thích hiện tượng tâm bệnh. Trong nhiều trường hợp, bệnh tâm thần là loại bệnh khó truy tìm được căn nguyên.
Tùy theo trường hợp, các triệu chứng tâm thần có thể có những nguyên nhân do bẩm sinh, di truyền, do tác động của những biến cố và những yếu tố môi trường từ bên ngoài, do hậu quả của những chấn thương tinh thần trong quá trình sống, hoặc nó là một tổng hợp của tất của các yếu tố trên.
Đã có rất nhiều lý thuyết khác nhau bàn về nguyên nhân của bệnh tâm thần, kèm theo các liệu pháp chữa trị, tuy nhiên mỗi lý thuyết đều chú tâm nhấn mạnh tới những khía cạnh mà tác giả cho là quan trọng và thường bỏ qua những khía cạnh cũng rất đáng quan tâm khác.
Không bàn đến những quan điểm không hoàn toàn có tính sáng tạo và không khác nhau về tính chất và nội dung, ta có thể tổng gội các quan điểm về tâm bệnh để xếp chúng thành những trường phái tiêu biểu sau đây:
- Quan điểm tâm sinh lý động
- Quan điểm hành vi
- Quan điểm nhận thức
- Quan điểm hiện sinh/nhân bản
- Quan điểm xã hội văn hóa
- Quan điểm sinh học
Một số bệnh phổ biến:
Rối loạn lưỡng cực
Rối loạn lưỡng cực.
– Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là một rối loạn mà cảm xúc của người bệnh thường thay đổi từ giai đoạn trầm cảm sang hưng phấn hoặc ngược lại. Cũng có những lúc khí sắc bệnh nhân bình thường. Những triệu chứng trong giai đoạn trầm cảm giống với chứng rối loạn trầm cảm. Đối với giai đoạn hưng phấn, người bệnh thường vui vẻ quá mức, cảm giác mình là nhất, tăng hoạt động và hoang tưởng tự cao. Những hành vi nguy cơ cao như tiêu tiền hoang phí, lái xe không cẩn thận,… không kiểm soát được những hành động, nhịp độ suy nghĩ hoặc nói chuyện và dễ lên cơn giận dữ bất ngờ.
Tâm thần phân liệt
Tâm thần phần liệt.
– Tâm thần phân liệt là một trong những loại bệnh tâm thần nặng, tỷ lệ mắc bệnh là 1/100. Có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau nhưng đều có đặc điểm chung là ảnh hưởng đến các hoạt động tinh thần, nếu bệnh kéo dài không thuyên giảm có thể làm thay đổi nhân cách của bệnh nhân. Những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân tâm thần phân liệt bao gồm:
+ Hoang tưởng
+ Ảo thanh
+ Rối loạn khả năng suy nghĩ
+ Giảm sự biểu lộ tình cảm và cách ly xã hội
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
– Rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một loại rối loạn lo âu có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng chủ yếu bắt đầu trong thời kỳ thơ ấu. Bệnh gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống gia đình, xã hội và công việc hay vấn đề học tập của người bệnh. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế có triệu chứng ám ảnh hoặc xung động, một số trường hợp có thể bị cả hai triệu chứng cùng lúc:
- Ám ảnh: là các ý nghĩ xuất hiện ngoài ý muốn, lặp đi lặp lại và xâm chiếm toàn bộ suy nghĩ của bệnh nhân. Điều này khiến cho họ luôn cảm thấy lo âu hoặc bực bội.
- Xung động: Là nhu cầu thúc giục cần phải làm một điều gì đó, thường nhằm mục đích giảm sự lo âu do ám ảnh gây ra. Hành vi xung động thường có tính chất lặp lại nhiều lần, luôn tuân theo một thứ tự nào đó và thường là hành vi có ý thức.
– Bệnh nhân mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế hiểu rất rõ những lo lắng, ám ảnh của mình là vô lý nhưng không thể làm khác đi được.
Các phương pháp điều trị hiện nay:
Dược lý liệu pháp.
Dược lý liệu pháp.
Sử dụng dược liệu (thuốc) được bác sĩ kê theo toa để chữa trị, thường có tác dụng phụ, gồm có 6 nhóm:
– Chống trầm cảm.
– Chống loạn thần.
– Chống rối loạn lo âu.
– Ổn định khí sắc.
– Chống ám ảnh cưỡng bức.
– Nhóm thuốc kích thích thần kinh.
Sốc điện liệu pháp.
Sốc điện liệu pháp.
Sử dụng dòng điện nhẹ chạy ngang não bộ để làm thay đổi sinh hoạt của các chất sinh hóa trong não, dùng cho những trường hợp rối loạn lưỡng cực trầm trọng.
Tâm lý liệu pháp:
Tâm lý liệu pháp.
Áp dụng những kỹ thuật chữa trị dựa trên những nguyên tắc tâm lý để thay đổi ý tưởng, tình cảm và hành vi bất thường, bệnh hoạn của người bệnh.
Hành vi liệu pháp
Liệu pháp hành vi.
Gồm những phương pháp giúp người bệnh luyện tập để thay đổi hoặc làm tốt hơn các triệu chứng không bình thường hay bệnh hoạn của mình:
– Phản hồi sinh học
– Tự hướng dẫn
– Giảm cảm có hệ thống
– Điều kiện hóa thao tác
Thôi miên liệu pháp
Thôi miên liệu pháp.
Làm cho người bệnh tiến đến trạng thái hoàn toàn thư giãn trong sự thức tỉnh nhưng tương đối quên hết mọi chuyện trừ việc nghe tiếng nói của người trị liệu, là một trạng thái thức tỉnh hạn chế, mất ý thức ngoại biên. Không áp dụng cho các trường hợp loạn thần, rối loạn khí sắc ở mức trầm trọng, và rối loạn ám ảnh cưỡng bức. Phương pháp này liên hệ 3 yếu tố cá nhân:
– Bị cuốn hút vào một sự việc và quên tất cả mọi ý thức khác
– Ở trạng thái tâm phân theo đó mọi ý chức năng bình thường của ý thức và ký ức đều bị thay đổi,
– Có khuynh hướng ít bị kiềm chế, dễ bị gợi ý khi đã rơi vào trạng thái nửa mê nửa tỉnh.
Kết Luận:
Tâm bệnh học hay các rối loạn về tâm lý thường sẽ rất khó để tự xác định và các diễn biến trong gia đoạn phát triển thành bệnh tâm lý của mỗi cá nhân đều khác nhau. Để xác định được thì phải cần người có chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực Tâm Lý học, thân chủ sẽ cần rất nhiều sự kiên trì từ bản thân vì tốn nhiều hay thời gian cho việc điều trị là tùy thuộc vào đặc điểm của từng cá nhân. Phòng bệnh hơn chữa bệnh, một người có lối sống lành mạnh thì tỉ lệ mắc các chứng rối loạn tâm lý sẽ thấp hơn so với một người có lối sống không lành mạnh. Hãy luôn giữ cho mình một lối sống tích cực nhé bạn nhé.
