Chứng rối loạn lưỡng cực II

Giới thiệu về rối loạn lưỡng cực II

Rối loạn lưỡng cực II là một dạng của rối loạn lưỡng cực, đặc trưng bởi sự xuất hiện của ít nhất một giai đoạn hưng cảm nhẹ (hypomania) và các giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng. Không giống như rối loạn lưỡng cực I, người mắc rối loạn lưỡng cực II không trải qua giai đoạn hưng cảm toàn phát nhưng vẫn có những biến đổi tâm trạng đáng kể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), rối loạn lưỡng cực II thường được chẩn đoán muộn hơn so với rối loạn lưỡng cực I do triệu chứng hưng cảm nhẹ có thể không quá rõ ràng hoặc bị nhầm lẫn với tính cách sôi nổi thông thường.

Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực II

Các nghiên cứu chỉ ra rằng rối loạn lưỡng cực II có thể do sự kết hợp của nhiều yếu tố:

• Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc rối loạn lưỡng cực hoặc các bệnh tâm thần khác có nguy cơ cao mắc bệnh này.
• Mất cân bằng hóa học trong não: Các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine đóng vai trò quan trọng trong điều chỉnh tâm trạng. Sự mất cân bằng của chúng có thể góp phần gây ra rối loạn này.
• Yếu tố môi trường và tâm lý: Căng thẳng kéo dài, sang chấn tâm lý, hoặc thay đổi lớn trong cuộc sống (ví dụ: mất người thân, thất nghiệp) có thể kích hoạt các triệu chứng.

Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực II

Rối loạn lưỡng cực II bao gồm hai pha chính: hưng cảm nhẹ (hypomania) và trầm cảm nặng.

1. Triệu chứng hưng cảm nhẹ (hypomania)

Người mắc có thể trải qua một số biểu hiện như:

• Tâm trạng phấn khích, tăng động nhưng không đến mức cực đoan như rối loạn lưỡng cực I.
• Tăng cường năng lượng và khả năng làm việc mà không cảm thấy mệt mỏi.
• Tăng sự tự tin hoặc cảm giác quyền lực, có thể dẫn đến quyết định bốc đồng như chi tiêu quá mức hoặc đảm nhận quá nhiều công việc.
• Giảm nhu cầu ngủ nhưng vẫn cảm thấy tỉnh táo và tràn đầy năng lượng.
• Nói nhanh, suy nghĩ dồn dập, có thể làm người khác khó theo kịp cuộc trò chuyện.
• Hưng phấn hoặc cáu kỉnh hơn bình thường.

Tuy nhiên, không giống như hưng cảm toàn phát trong rối loạn lưỡng cực I, hypomania không gây ra những hậu quả nghiêm trọng như mất khả năng làm việc hoặc cần nhập viện.

2. Triệu chứng trầm cảm nặng

Các giai đoạn trầm cảm trong rối loạn lưỡng cực II thường nghiêm trọng và kéo dài, bao gồm:

• Cảm giác buồn bã sâu sắc, tuyệt vọng.
• Mất hứng thú với các hoạt động yêu thích, ngay cả những điều từng mang lại niềm vui.
• Mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng để thực hiện các công việc hàng ngày.
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ và gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định.
• Cảm giác vô dụng, tội lỗi quá mức.
• Có suy nghĩ tự tử hoặc hành vi tự gây hại.

Cách điều trị rối loạn lưỡng cực II

Điều trị rối loạn lưỡng cực II tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát thông qua sự kết hợp của thuốc, liệu pháp tâm lý và điều chỉnh lối sống.

1. Sử dụng thuốc

• Thuốc ổn định tâm trạng: Như lithium hoặc valproate, giúp kiểm soát các giai đoạn hưng cảm nhẹ và trầm cảm.
• Thuốc chống trầm cảm: Được sử dụng để điều trị giai đoạn trầm cảm nhưng thường phải kết hợp với thuốc ổn định tâm trạng để tránh kích hoạt hypomania.
• Thuốc chống loạn thần không điển hình: Như quetiapine hoặc lurasidone, có thể giúp kiểm soát cả triệu chứng trầm cảm và hưng cảm nhẹ.

2. Liệu pháp tâm lý

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Giúp người bệnh nhận diện và thay đổi suy nghĩ tiêu cực, kiểm soát cảm xúc và hành vi.
• Liệu pháp nhịp điệu xã hội: Hỗ trợ người bệnh duy trì lối sống điều độ, đặc biệt là thói quen ngủ và hoạt động hàng ngày.
• Liệu pháp gia đình: Giúp người thân hiểu về bệnh và tạo ra môi trường hỗ trợ tốt hơn cho bệnh nhân.

3. Điều chỉnh lối sống

• Duy trì giấc ngủ đều đặn, tránh thức khuya hoặc thay đổi lịch sinh hoạt đột ngột.
• Hạn chế căng thẳng, sử dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga hoặc viết nhật ký.
• Tránh rượu bia và chất kích thích, vì chúng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
• Tập thể dục thường xuyên, vì hoạt động thể chất giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.

Kết luận

Rối loạn lưỡng cực II là một bệnh tâm lý mạn tính nhưng có thể được kiểm soát với phương pháp điều trị phù hợp. Việc tuân thủ điều trị, kết hợp với sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè, sẽ giúp người bệnh có một cuộc sống ổn định và chất lượng hơn. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của rối loạn này, hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ càng sớm càng tốt. Trần Toàn Psy hy vọng sẽ mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về Tâm lý học. Chúc bạn một ngày tràn đầy năng lượng và tích cực!